Бүтээл
Тэнгэрт үлдсэн шувууны мөр...

                -Танд гадаадаас илгээмж ирж…

                Мөн гэж үү? Тийм ээ, мөн байна! Энэ дугтуйнд юу байгааг би мэднэ. Эрхий, долоовор хоёр хурууг өндгөөр нь нийлүүлэн дугуйлсны хэрийн том, ердөө гуравхан талст гарган зассан, уулын болор. Энэ чулууг тэр 1999 оны есдүгээр сарын есний өдрийн яг есөн цаг есөн хоромд үнсчихээд дугтуй руу хийхэд би дэргэд нь байсан юм.

                -Чи гэр рүүгээ явуулж байгаа юм уу?

                -Үгүй дээ.

                -Тэгээд хэнд явуулж байгаа юм бэ?

                -Ирээдүй рүү. Хайртай хүн рүүгээ.

                -Хайрт чинь ирээдүйд байдаг юм биз дээ?

                Үүр хаяараа ч үгүй байхад Гүнз сэрэв.

                Үдэш хүүгээ унтуулчихаад, салхинд гарсан эхнэр нь шөнө дундаас хойш орж иржээ. Одоо жигдхэн амьсгалаад унтаж байна. Хацарт нь эрүүл цус гэрэлтэн туяарч байгаа даа хэмээн төсөөлөхдөө Гүнз залуу эхнэртээ хайр хүрч инээмсэглэв. Эхнэр нь хөнжлөө дэлгэн шургах зуураа амандаа ямар нэгэн дуу гүнгэнэн аялсан сан. Ямар дуу байв даа? Тэрүүхэн үед нь сайн тогтоож авсан ч, одоо бол мартжээ. Юутай ч тэр дууны үгийг өвгөн залуудаа буйд хөдөөгийн нэгэн тариачнаас олж сонсоод, цааснаа буулгаж тэмдэглэсэн билээ. Тэмдэглэсэн дууны тоо гурван зуу хол давсан тул, чухам аль дууг эхнэр нь аялсаар гэртээ орж ирснийг санах амаргүй аж...

Орь залуугийн дэвтрээ эргэн үзвээс яруу найргийг таних гэж хичээж явсан тэр л дэврүүн хөвгүүнийг ахин олж харах шиг болно...

 

Уг нь эл шүлгийг романаас тусдаа бичсэн бөгөөд "Сэра хийдийн дурсамж" гэж нэрлээд байсан юм. Харин "Шүгдэн"-г бичиж байх үед мөнөөх романы хойхнуур, Лхасын Сэра хийдэд гол баатар маань очиж, ховсдуулсан мэт сэтгэгдэлд автдаг хэсгийг нэг бүрчлэн дүрсэлж тоочиход хэцүү байсан тул, шууд л бэлэн шүлгээ авч оруулсан. Энэ нь ч олон дэмий зүйл бичихээс намайг аварсан билээ.        

                                       Г.А.

 

***

Тэнд, сэтгэлд минь мянган нар асч,

Тэнгэрийн цаглашгүйд нь бурхдын үгс

Түүчээ тогорууд шиг нисэлдэн,

                Хавар болов...

Шинэ ном

Г.Аюурзанын санаачлан гаргасан "Шинэ үеийн номын сан" цувралын анхны боть. Сонгодог гүн ухааныг өргөн олноо хялбаршуулан түгээх гэсэн, Монголын хэмжээний анхны оролдлого. 2000 онд анх хэвлэгдснээсээ хойш олонтаа шинэчлэгдэж, өнөө хэр уншигчдын дуртай ном хэвээр байна.

Сонгодог уран зохиолын эхлэлийг тавьсан дөрвөн л нэр бий. Энэ бол Хомэр, Шэкспир, Сэрвантэс, тэгээд Монтэнь юм. Францын сэтгэгч, эсээ хэмээх төрлийг уран зохиолд үндэслэн хөгжүүлсэн Монтэнийн сор эсээнүүдийг түүвэрлэн орчуулсан энэ ном бол олон зууны туршид дэлхийн сэхээтнүүдийн ширээг чимсээр ирсэн бүтээл билээ. Г.Аюурзана орос, англи хувилбаруудыг дүйлгэн орчуулсан эдгээр эсээ нь аугаа их философичийн сонгодог бүтээл монгол хэлнээ гарсан анхны тохиолдол болно.