Мэдээ
Г.Аюурзанын шилмэл ба шинэ шүлгүүд ном болж гарав
БЯСАЛГАЛ
 
Гэрэл асч унтрах хов хоосон өрөө.
Гэгээрсэн сүнсний хязгааргүй аян.
Энэ цонхыг нэвтлээд гаръя.
Эргээд цонхоо нэвтлээд оръё.
Гарах орох, ирэх одох, төрөх үхэх,
Гадаа дотор ялгаагүйг танья.
Гэрэл асна. Хов хоосон өрөө.
Гэрэл унтарна. Дүв дүүрэн харанхуй.
 
Өрөөнд урсч орох, өрөөнөөс гарах,
Үнэндээ бол хаа сайгүй орших
Тэр бүхий л зүйлс далавч минь болно.
Тэнгэр мэт уудам хязгаар эхэлнэ.
Хараацай цогтой цучил зуугаад
Хажуугаар зөрөн доош шунгана.
Хар багаасаа л мэдэх домог минь:
     -Хараацай, сайн яваарай!
 
Газарт сүвэгчээр нь хатгасан зүүн дээр
Ганц ширхэг арвай онож бууна.
Эргэн тойронд нь солонго татаж,
Эртний гэгэлгэн аязыг хэн нэгэн хуучирдана.
Хамрын самсаа борхирч, буцмаар.
Харанхуйд цонхны маань гэрэл үзэгдэнэ. 
Гэвч,
Ер бусын нэгэнтэй учрах бүдэгхэн итгэл
Ертөнцийн чинад руу дуудна.
 
Үүлэнд орой нь шургасан сүмийн
Үүдийг хаагаад манан тунарчээ.
Өр зүрхээр минь хөгжимдөцгөөгөөд,
Өө, энд бүжиглэцгээж байна!
-Сүмд бүжиглэх нь мөргөл үйлдэхийн адил.
Сүслэх ч, залбирах ч шаардлага үгүй,
Зүгээр л наад хөгжимдөө сэл! хэмээн
Зүүдний хэлээр хэн нэгэн шивнэнэ.
 
Ингээд л сүнс алс ирээдүйд хүрлээ,
Охин нь хэн нэгэнд дурлачихжээ.
Бусдыг хайрлана гэдэг юутай аймшигтай,
Буцааж болшгүй аз жаргал билээ!
-Одоохондоо чамд аав чинь хэрэггүй. 
Гэвч нэг л өглөө
Олон зүйлээс сэрдгийн адил дурлалаас ч сэрнэ.
Сэрэхэд чинь чамайг гэх хүн,
Сэтгэлээ чиний төлөө урах хүн эцэг чинь л…
 
Хэлэгдэх үгсийнхээ араас халиахуй
Хэн нэгний харц цоргиж мэдрэгдэв.
Хэзээнээсээ л цоргисоор байсан...
Цоргих эрхшээлээс нь хэзээ ч гаршгүй...
-Хэн бэ? Сүмээс нааш дагаа юу?
Хэдүй болтол дагах гээв?
-Үгүй дээ, Тэр чамайг дагуулж ширтээгүй,
Үнэндээ чи л харцны нь үзүүрт уяатай…
 
Нисч яваа гэсэн чинь Тэр л
Нислэг гэж бодохыг чамд зөвшөөрснийх.
Оллоо гэсэн бүхэн чинь Түүний зэхсэн бэлэг.
Очлоо гэсэн бүхэн чинь Түүний эвхсэн зам.
Мэдлээ гэсэн бүхэн чинь Түүний л сануулсан нь.
Үзлээ гэсэн бүхэн чинь Түүний л харуулсан нь.
Бүлээхэн өндөг гарт чинь тэмтрэгдэв үү?
Бүх учрыг ол гэж Тэр л дохиолсон хэрэг…
 
Үнэхээр л ямар нэгэн зүйл гараас алдуураад, 
Өнхөрсөөр, бүхий л ертөнцөө эргэлдүүлээд,
Эргэлдэн хөрвөсөн тэмүүллийнхээ хүчээр
Эрчээ аваад, юуг ч юм бэ мөргөх шиг.
Ихэнх өндөг гаднаасаа тоншуулж
Идэгдэхийн тулд хагардаг ч гэлээ,
Энэ өнхрөгчийн дотоод гэрэлд
Ид шидийн нислэг бэлтгэгдэж байх шиг.
 
Охины минь инээмсэглэл миний алган дээр
Цэцэг мэт дэлбээлээд төөнөлөө.
Орчлон мэт нууцлаг өндөгний гүнд 
Бясалгал мэт зүрх догдлон цохиллоо.
Одоохондоо дөнгөж л чичирч буй далавчаа
Гэнэтхэн дэлгээд тэр наран зүг нисэх вий.
Одоохондоо гэрэлтэй, энэ л хоосон өрөө...
Гэрэл унтарна. Тэгш дүүрэн харанхуй…
 
                                     2010.12.15-18. Wonju.
 
Шинэ ном

2010 оны З-р сард анх хэвлэгдсэн энэ романаа бичихийн тулд зохиогч гурван жил дараалан Байгал нуурын Ольхон арал руу явжээ. Эртнээс монгол угсаатны умард хэсгийнхний бөө мөргөлийн ариун дагшин газар байсан уг арлын тухай тэрээр: "Их далайн дундах бяцхан тал нутаг. Одод энд тодоос тод цацарч, домог зүүдлэгддэг..." гэж бичсэн бий.

Романд нэгэн халх залуу Байгал нуурын арал дээр суудаг бөөтэй танилцан, дэргэд нь долоон жилийг өнгөрөөж байгаа тухай өгүүлнэ. Жил бүрийг нэг онцлог явдлаар төлөөлүүлсэн бөгөөд энэ зохиол 7 бүлэгтэй. Бүлгүүдийн нэрийг танд сонирхуулъя: 1. "Онгодын тоос", 2. "Хийсвэр модны сүүдэр", 3. "Хэнгэрэгийн амь", 4. "Тэнгэрт агч гэргий", 5. Бурхан хадны ордон", 6. "Харанхуйн орны тайлга", 7. "Алдагдсан сүнсний эрэлд".

Роман олон домог яриа агуулсан, буриад ястаны үүх түүхийн сэдвийг нэлээд эмзэг талаас нь хөндсөн, бас хүний сэтгэлийн үймээн зөрчилдөөний аясыг илэрхийлсэн, сэтгэлгээний бүтээл юм.

Зохиогч энэ номоороо "Алтан өд", "Гоо марал" шагналууд хүртжээ.

 

  "Дэлхийн сонгомол яруу найраг: Сапфо-гоос Жэймс Тэйт хүртэл" хэмээх энэхүү антологт сонгодог, модерн, постмодерн чиглэлийн гол чухаг яруу найрагчдын бүтээл 300 орчим шүлэг монгол хэлээр орчуулагдан орсон бий. Эртний яруу найргийг Сапфогоор эхлүүлсэн нь уг номын зарчим туульсын яруу найрагт бус, уянгын яруу найрагт түлхүү анхаарал хандуулсаны гэрч болно. Энд орсон яруу найрагчдын дотор өдгөө амьд сэрүүн яваа Робэрт Хаас, Жон Эшбэри, Жэймс Тэйт, Воул Шоинка зэрэг өнөөдрийн яруу найрагт үзэгдэл болсон нэрүүд ч, ХХ зууны домог болсон Т.С.Элиот, Уоллс Стивэнс, Эзра Паунд зэрэг сэтгэлгээний их тугчид ч, шинэ яруу найргийг үүсгэлцсэн Уолт Уитмэн, Эмили Дикинсон, хэзээ ч хуучрашгүй Бодлэр, Борхэс, Лорка, Малармэ, мөнхийн яруу найрагчид болох Башё, Ли Бай гээд яруу найраг гэж юу болохыг мэдэхийг хүссэн хэн бүхний заавал танилцах ёстой суу билигтнүүд багтжээ.